Preventie gaat uiteindelijk om bestaanszekerheid

Omschrijving

Carla Kolner heeft met haar proefschrift ‘Rechtvaardige Preventie’ een nieuw standaardwerk geschreven op het gebied van public health. In het boek wordt een interessante historische analyse gemaakt van de ontwikkeling van public health in Nederland. Hoewel onze gezondheidszorg op een hoog peil staat is er op publieke gezondheid wel het een en ander aan te merken. Zo blijken ondanks allerlei wisselende beleidsinterventies echte preventieve effecten op het gebied van fysieke en mentale gezondheid uit te blijven. Inmiddels worden we steeds dikker, bewegen we te weinig en neemt mentale gezondheid alarmerende proporties aan. Zo heeft de huidige nadruk op leefstijlinterventies vooralsnog weinig effect. Kolner geeft aan dat het beleid teveel op het gedrag van de individuele burger is gericht en voorbij gaat aan de feitelijke determinanten van gezondheids- en welzijnsproblematiek, zoals armoede, slechte huisvesting, luchtvervuiling en stressvolle omgevingen.

Ook bij het beleid ten tijde van de Covidpandemie kunnen veel vraagtekens gezet worden, zo blijkt uit een andere analyse in het boek. Dit geldt o.a. de sociale schade die vooral is veroorzaakt door de sociaal beperkende maatregelen. De vele deelstudies waaruit het boek bestaat illustreren dat preventie een zeer heterogeen en complex onderwerp is, en verder gaat dan alleen ‘het voorkomen van ellende of meer ellende’. Uit de historische beleidsanalyse blijkt dat het overheidsbeleid al decennialang gericht is geweest op het terugdringen van gezondheidsverschillen, maar dat de aanpak telkens weer wat anders was en we momenteel nog steeds hiermee bezig zijn, met zo concludeert Kolner, te weinig duurzame investeringen, een te individuele focus, de blik te weinig gericht op ziekmakende factoren op samenlevingsniveau en feitelijk weinig resultaat.

Kolner stelt heersende preventieparadigma’s ter discussie en houdt een stevig pleidooi voor een sociale benadering van preventie. En deze benadering moet vooral waarde geladen zijn. Vanuit het kader van ethiek (waardenwerk) en mensenrechten vult zij dit in met het begrip rechtvaardige preventie. Wat triggert is het begrip “rechtvaardige preventie”. De auteur presenteert een tamelijk omvangrijke definitie, die heel veel – maar tamelijk verschillende – elementen bevat waarover zij ons uitdaagt over na te denken.