Muzisch onderwijs in het Symbioceen - Inleiding

Omschrijving

Wie de landelijke en mondiale ontwikkelingen tot zich door laat dringen zal allicht tot de conclusie komen dat we leven in een ongrijpbaar tijdperk. Tegelijk worden er steeds weer pogingen gedaan om een naam te geven aan de tijd waarin we nu leven. Een van de meest populaire benamingen is die van het Antropoceen. Het is een aanduiding voor het tijdperk waarin het aardse klimaat en de atmosfeer de blijvende gevolgen ondervinden van menselijke activiteit. Sommigen laten het daar niet bij en proberen juist te benoemen en beschrijven welke periode hierop zou moeten volgen. Het Antropoceen kan immers niet het slotstuk van de evolutie zijn? De Australische milieufilosoof Glenn Albrecht is hierin de afgelopen jaren heel toonaangevend geworden. Zijn werk is een poging om woorden te geven aan een tijd waarin de mens zich in symbiotische relatie met de natuur kan ontwikkelen.
Hij spreekt dan ook van het Symbioceen als het tijdperk dat het huidige destructieve Antropoceen dient op te volgen. Het is een tijdperk waarin de mens geen negatieve impact meer heeft op de aarde, maar positieve invloed op het voortbestaan van zichzelf en andere levende wezens.

An Kramer, onderzoeker, docent en schrijver, raakte gefascineerd door het werk van Glenn Albrecht. Haar artikel in dit themadeel biedt een mooie introductie op zijn werk. Maar interessanter dan dat is de beschrijving van haar eigen activistische werk. Dat activisme is geen verzet tegen het bestaande, maar een poging om gestalte te geven aan een duurzame en inclusieve toekomst. Het Symbioceen is dan ook geen verre onmogelijke utopie, maar een uitnodiging “to rethink and relive the world”. Kramer beschrijft in haar artikel hoe zij met een groep bewoners, studenten en onderzoekers art-based actieonderzoek uitvoerde op het Zeeburgereiland in Amsterdam, met als leidende vraag wat het Symbioceen zou kunnen zijn op deze plek. In kleine groepen verdiepten de deelnemers zich in een thema dat hen fascineerde op het eiland, om hun bevindingen daarna zichtbaar, hoorbaar en ervaarbaar te maken voor publiek.
Dat hierbij de kunst een belangrijke rol speelde heeft volgens Kramer te maken met de bijzonder krachtige manier waarop kunst om ons iets kan leren. Het gaat bij kunst immers om het bieden van een ervaring zonder te overtuigen, zonder verandering af te dwingen. Ik ben als toeschouwer vrij. Omdat de kunst niet dwingt, maar open is, kun je zelf ervaren wat het werk in je oproept, welke inzichten of vragen je eruit meeneemt, en wat je vervolgens misschien in je gedrag verandert.Show, don’t tell, noemt Kramer dat.