Juryrapport

Omschrijving

De oproep van de redactie van het jubilerende ‘Waardenwerk’ was om een essay in te sturen over de vraag ‘Hoe democratische waarden te versterken (zijn) in het licht van de zichtbare ondermijning daarvan ?’. De jury – Floor Basten, Sylvia Borren en Pieter Ippel – kreeg elf bijdragen voorgelegd. De voornaamste maatstaf was of de kernvraag – op welke manier in deze tijd democratische waarden worden versterkt – op een goede en creatieve wijze van een antwoord was voorzien. We wilden dus meer dan louter analyse van een teloorgang.
Naast dat inhoudelijke criterium, keken we naar de helderheid van de argumentatie, de kwaliteit van de stijl en de originaliteit van de gedachtegang. We vonden het opvallend om te zien dat de verwarrende eerste maanden van 2025 hun weerslag kregen in de toon en inhoud van de essays. Vooral de ongehoorde ingrepen van de pas aangetreden president Trump, maar ook de wrede oorlogen in Oekraïne en in Gaza kwamen vaak ter sprake. Een aantal bijdragen was doordrenkt van somberheid en pessimisme. Sommige schrijvers bleken beter in donkere diagnostiek, andere in het in herinnering roepen van eerdere filosofische en opvoedkundige opvattingen. We misten soms actuele sociaal-politieke verbeeldingskracht.
Eigenlijk was iedereen het er over eens dat simpele oplossingen of aansprekende ‘quick fixes’ niet voorhanden zijn. Alle elf auteurs/ denkers, die zich aan de opdracht van de wedstrijd waagden, verdienen complimenten voor hun moed om dit vraagstuk aan te gaan.

Toch waren we het als jury tamelijk snel eens over de drie meest verdienstelijke en meest aansprekende essays.

Op de derde plaats komt het verhaal ‘Democratische waarden: doe het!’. Het stuk begint met een korte analyse van de scherper geworden ongelijkheid, nationaal en internationaal. Te grote economische verschillen tasten het noodzakelijke weefsel van maatschappelijk vertrouwen aan. Kleinschalige initiatieven van-onderop, zoals een horizontale dialoog in burgerberaden en samenwerkings-projecten op het gebied van regeneratieve landbouw kunnen als broedplaatsen voor opbouw van nieuw vertrouwen gaan fungeren. Een pleidooi om van democratisch ‘praten’ op alle niveaus over te stappen naar democratisch handelen: samen oplossingen vinden en doen.