Een pleidooi voor pientere planten

Omschrijving

Hoe benader je als botanisch filosoof het vraagstuk van plantaardige intelligentie? Een filosoof beschikt immers over een bescheiden instrumentarium om deze vraag te lijf te gaan. Toch is er een denkinstrument in de wijsgerige gereedschapskist dat wellicht uitkomst biedt: het gedachte-experiment. Hoewel dit denkgerei niet zal leiden tot geen bevredigend antwoord op de vraag of er sprake is van plantaardige intelligentie, stelt het de lezer in staat om de kwestie vanuit een nieuw licht te bezien.

Kapiteins logboek, sterrendatum: 1666,3. In hun zoektocht naar intelligent leven zet de U.S.S. Enterprise met haar bemanning koers naar een onbekende planeet in een uithoek van het heelal. Kapitein Kirk en Mr. Spock teleporteren naar deze wereld om een eerste verkenningstocht te maken. De eerste levensvorm die zij aantreffen is een vastzittende, oftewel ‘sessiel’, groen-gepluimde gedaante. Met behulp van zijn tricoder verzamelt Spock de data van deze onbekende levensvorm. Allereerst ontdekt hij dat dit schepsel een amfibisch bestaan leidt; het bewoont tegelijkertijd de boven- en ondergrondse wereld. Hoewel het creatuur zintuiglijke organen ontbeert, is het in staat om zorgvuldig de omgeving te monitoren. Zo onderscheidt het licht van duisternis en ziet het een groot deel van het kleurenspectrum (rood, blauw, ultraviolet- en infraroodlicht). Ondergronds navigeert een wit weefsel van tentakels zich op zoek naar water en mineralen die essentieel zijn voor de groei. De toppen van deze tentakels dirigeren de ondergrondse groei door continu informatie te verzamelen over bijvoorbeeld vochtconcentraties, de richting van de zwaartekracht en de aanwezigheid van mineralen. Spock bespeurt nog een andere eigenaardigheid.
Loopt de groene uitwaaierende gestalte letsel op door een natuurlijke vijand, dan identificeert het zijn belager. Vervolgens wapent het zich met een chemische cocktail om zijn belager op afstand te houden. Tot slot produceert het, onder het mom van the enemy of my enemy is my friend, een alarmsignaal waarmee het de hulp inschakelt van de natuurlijke tegenstander van zijn belager. Tegelijkertijd waarschuwt hij zijn buren die op hun beurt hetzelfde alarmsignaal uitsturen. En dit alles is slechts een topje van de ijsberg aan informatie. Dan nu de hamvraag: gaat het hier om intelligent leven? Teruggebeamd naar het ruimteschip analyseert Dr. McCoy zorgvuldig de ingezamelde informatie: ‘Het groene schepsel dat jullie hebben aangetroffen, is bekend onder de naam Brassica oleracea, oftewel een gewoon koolplantje.’