Verlies en herstel van autonomie in verslaving: een drielaagsmodel voor herstel

Omschrijving

Hoe verliezen mensen met een verslaving de controle over hun autonomie? In een longitudinale kwalitatieve studie onder mensen met een alcohol- of opiaten-verslaving in Australië, onderzocht ik hoe zij hier zelf over denken. Dit leidde tot het ontwikkelen van een drielaags model om verlies van autonomie in verslaving te duiden, en aanknopingspunten te vinden voor herstel. Een rode draad die loopt door de verschillende onderzoeken die ik gedaan heb, is de vraag hoe mensen zelfsturing geven aan hun leven. En met name de vraag hoe deze autonomie eruit ziet bij mensen die kwetsbaar zijn, of zich in een kwetsbare positie bevinden. Deze interesse vindt zijn wortels gedeeltelijk in mijn eigen levensverhaal. Mijn vader was een tropisch landbouwkundige die zijn leven heeft gewijd aan ontwikkelingswerk in West-Afrika. Hij vertelde vaak het verhaal van zijn ouders, die vlak na de oorlog trouwden en graag wilden boeren, maar aanvankelijk in grote armoede terechtkwamen in een plaggenhut in Drenthe. Uiteindelijk wist zijn vader een microcrediet avant la lettre los te peuteren door bij de kerk het geld uit het orgelfonds te lenen, en zo zijn eigen boerderij te kunnen kopen. Maar de interesse naar autonomie eeft nog een wortel in mijn persoonlijke levensverhaal: als jongste in een middelgroot gezin met familieleden met sterke persoonlijkheden heb ik mij vaak machteloos gevoeld in het sturing geven aan mijn leven. Eerder schreef ik over hoe mensen in een concentratiekamp het belang beschrijven van het ervaren van zelfsturing, hoe klein de ruimte ook is waarin ze deze zelfsturing kunnen beoefenen (Snoek, 2006). Ik schreef eerder ook over de opmerkelijke vormen van autonomie die Giorgio Agamben en Franz Kafka beschrijven die zich uit in gestes en non-identiteit (Snoek, 2012). Bijvoorbeeld de jonge man die op het Tiananmenplein een tank stopt, simpelweg door ervoor te gaan staan.