Doortje Kal ‘Buiten het gewone. 10 lezingen over kwartiermaken’

Omschrijving

In dit mooi uitgegeven boek zijn tien lezingen van Doortje Kal te vinden uit de periode 2002 tot 2019. Zij zet zich al lange tijd in om het belang van ‘Kwartiermaken’ onder de aandacht te brengen bij hulpverleners en beleidsmakers. Zij weet dit belang zowel in termen van de praktijk als in termen van de filosofische en zorgtheoretische achtergrond duidelijk te maken. Ze toont in deze tien lezingen (opnieuw) haar persoonlijke betrokkenheid bij kwartiermaken. Ze verbindt kwartiermaken met gastvrijheid en noemt dat ruimte maken voor de ‘vreemde ander’.

Dat wil niet zeggen dat die ander vreemd is, maar als vreemd wordt ervaren. De vreemde ander raakt in een positie die strijdigheid inhoudt, zoals Lyotard dat begrip bedoelt. De wereld van die vreemde ander is strijdig met de wereld en de taal van de hulpverlening en kan daardoor niet bestaan. Zo kan met het begrip ‘zelfredzaamheid’ de ‘niet zelfredzame ander’ monddood worden gemaakt. Doortje Kal probeert via het kwartiermaken die strijdigheid en het daarmee samenhangende lijden te verminderen. Bijvoorbeeld door er vanuit de Presentiebenadering en het gedachtegoed van Waardenwerk over door te denken, te ervaren en te doen.

Kwartiermaken is niet alleen verbonden Kwartiermaken is niet alleen verbonden met de noodzaak tot persoonlijke verandering van de hulpverlener maar ook met institutionele en maatschappelijke verandering. Daarmee wordt ook duidelijk dat werkelijk inrichten van kwartiermaken en concrete gastvrijheid voor de ‘vreemde ander’ niet eenvoudig is. Er zijn op alle niveaus veel tegenkrachten. En die worden door Doortje Kal ook in deze lezingen benoemd. Pogingen tot kwartiermaken kunnen gemakkelijk en ongemerkt worden ingesponnen, zodat toch weer die ‘vreemde ander’ niet gehoord kan worden. Deze lezingen (en het andere werk van Doortje Kal) zijn in die zin kritisch onderbouwd maar daarnaast ook steeds verbindend, gericht op het gezamenlijk willen en moeten realiseren van ‘kwartiermaken’. Wat ik mij in deze tien lezingen ook realiseerde, is dat zij doet wat zij zegt: de gehele zorgzame opzet van het boek, de kritische én verbindende taal, de vormgeving, het is doortrokken van gastvrijheid en ruimte voor de lezer. Deze lezingen zijn zelf een voorbeeld van kwartiermaken. Echt iets om mee te maken door deze lezingen tot je te nemen.

De tien lezingen geven een goed overzicht van ‘kwartiermaken’. In zijteksten wordt een en ander nader toegelicht en in thema’s die tussen de lezingen zijn ingevoegd, wordt op sommige begrippen dieper ingegaan